Wat is het.

 Actinische keratose zijn plekjes op de huid die schilferig zijn, ruw aanvoelen en op een wrat lijken. Ze zijn lichtrood tot roodbruin van kleur met een witgeel oppervlak. Actinisch betekent dat het ontstaan is door uv-straling. dit houdt in dat het vooral voorkomt op delen van de huid die worden blootgesteld aan de zon.

Actinische keratose is de voorloper van het kwaadaardige plaveiselcelcarcinoom. Dit wordt later op de site behandeld.

Hoe ontstaat het.

Uv-straling komt niet alleen van de zon, maar ook van de zonnebank. De huidcellen worden door deze uv-straling beschadigd en daarom delen en groeien ze niet meer normaal. Het is belangrijk dat deze vorm van huidkanker snel behandeld wordt, anders is de kans op het plaveiselcelcarcinoom groter.

Risico's.

De meest belangrijke risicofactoren voor het krijgen van actinische keratose zijn de volgende:

- Vaak en veel uv-straling binnenkrijgen van de zon en/of de zonnebank.

- Mensen met een lichte huidtype.

- Het gebruik van medicatie die tijdelijk het immuunsysteem afzwakken.

Hoe kan het voorkomen worden.

Het is belangrijk om actinische keratose te voorkomen. Stappen om deze vorm van huidkanker te voorkomen zijn de volgende:

- Niet te lang onbeschermd in de zon zitten. De huidtype is van belang om voor een goede zonnebrandcrème te kiezen. Hoe lichter de huidtype, hoe groter de zonnebrandfactor nodig is.

- Het gebruik van de zonnebank beperken tot max 2 keer per maand.

- Bij het zonnen moet gebruik gemaakt worden van een hoed/pet en zonnebrandcrème. De zon moet vermeden worden tussen 12 en 3 uur in de middag. De zon is dan op zijn sterkst. 

 

Verloop ziekte.

Er bestaat een kans dat er na jaren van actinische keratose een andere vorm van huidkanker kan ontstaan namelijk: plaveiselcelcarinoom. 
Het is nog niet duidelijk wat het belangrijkste risico is van de actinische keratose wat verandert in plaveicelcarinoom. Wel is het zo dat plaveiselcelcarinoom een agressievere vorm dan van huidkanker is dan actinische keratose, met meer kans op uitzaaiingen. Behandeling van actinische keratose is daarom erg van belang. 

Behandeling.

Het doel van het behandelen van actinische keratose is het vernietigen van de beschadigde cellen. Hierdoor kan de huid zich herstellen. Er zijn meerdere behandelingen mogelijk. Voor welke behandeling gekozen wordt, hangt af van de volgende factoren: het aantal afwijkingen, plaats van de afwijkingen, hoelang de afwijkingen er zijn, ernst van de afwijkingen, eigen voorkeur voor behandeling en gebruik van geneesmiddelen. De behandelmethodes zijn de volgende:

- Cryotherapie.  

- Imiquimod crème

- 5-fluorouracil crème.

- Fotodynamische therapie.

- Chemische peeling.

- Dermabrasie.

- Chirurgische excisie.

- CO2 laser.

- Retinoïden.

- Curettage en elektrocoagulatie.

Uitleg behandelingen.

- Cryotherapie wordt gebruikt als het gaat om een enkel plekje of klein aantal plekjes op de huid. Bij deze methode worden de actinische keratosen bevroren met vloeibaar stikstof. Na gebruik van de stikstof zal er een blaar ontstaan, waardoor de kwaadaardige huidcellen vernietigd worden. Het voordeel hiervan is dat het snel, eenvoudig en goedkoop is. Het nadeel is dat er een grote kans is dat de plekjes terug kunnen komen.

- Imiquimod crème wordt gebruikt als middel om het afweersysteem te bevorderen, zodat de kwaadaardige cellen vernietigd kunnen worden. De crème moet 3 dagen per week aangebracht worden. Daarna 4 weken geen crème aanbrengen, als deze 4 weken voorbij zijn zal de arts opnieuw naar de plekjes kijken. Een paar goede voordelen zijn dat er een groot oppervlak mee behandeld kan worden, er is een kleine kans op terugkeer en de behandeling is zelf toe te passen.

- 5-fluorouracil crème wordt gebruikt als cytostaticum. Dit is een stof die celgroei remmend is. Kwaadaardige cellen nemen dit op, waardoor de groei en deling geremd wordt. De crème moet  2 keer per dag aangebracht worden. Dit 3 tot 4 weken lang. Het nadeel van deze crème is dat de huid in de eerste week slechter wordt, daarna pas beter. Er kunnen namelijk korsten ontstaan op de plekken.

-  Voor het toepassen van fotodynamische therapie wordt er eerst een crème aangebracht op de huid. Nadat deze afgedekt is en ingetrokken, zijn de kwaadaardige cellen gevoelig voor licht. De huid wordt verlicht met een speciale lamp om de cellen te vernietigen. Het nadeel is dat de therapie als pijnlijk ervaren kan worden.

- Chemische peeling is het aanbrengen van bepaalde chemische stoffen, denk hierbij aan zuren, op de huid. Deze chemische stoffen zorgen voor een etsing die er dan voor zorgt dat de buitenste laag van de huid doodgaat en opgeruimd wordt. 

- Dermabrasie is het polijsten van de bovenste laag van de huid. Dit gebeurt op mechanische wijze, de huid wordt verwijderd en groeit zonder de actinische keratose weer aan. 

- Chirurgische excisie vindt plaats als het noodzakelijk is om de afwijking in zijn geheel uit te snijden. Vaak moet dit gebeuren omdat het dan nodig is voor pathologisch onderzoek. 

 - CO2-laser is een behandeling waarbij de bovenste huidlaag wordt verdampt. Dit wordt vaak gebuikt bij actnische keratose met een uitgebreide afwijking. 

- Retinoïden zijn afgeleid van het vitamine A-zuur. Dit wordt gebruikt bij milde vormen van actinische keratose waarbij een groot gebied is aangetast en zorgt voor een verbetering voor een normale opbouw van de huid. Retinoïden is te verkrijgen als een crème of in tabletvorm. Deze behandeling wordt gezien als aanvullend op andere behandelingen.

- Curettage en elektrocoagulatie is een behandeling waarbij, met lokale verdoving, het huidkankerweefsel met een scherp instrument (curatte) wordt weggeschrapt en vervolgens wordt weggebrand. Voordelen is dat het snelle, makkelijke behandeling is. Nadeel is dat de kans op terugkeer groot is.